शस्त्रम् _śastram

शस्त्रम् [शस्-ष्ट्रन्]

1 A weapon, arms; क्षमाशस्त्रं करे यस्य दुर्जनः किं करिष्यति Subhāṣ; R.2.4;3.51,52;5.28.

-2 An instrument, a tool in general.

-3 Iron; गृहीतशस्त्राः क्रोशन्ति चर्मिणो वाजिपृष्ठगाः Mb.6.2.29.

-4 Steel.

-5 A hymn of praise (स्तोत्र).

-6 Repetition, recitation.

-Comp. -अङ्गा a kind of sorrel.

-अभ्यासः the practice of arms, military exercise.

-अयसम् 1 steel.

-2 iron.

-अवपातः injury by weapon; शस्त्रावपाते गर्भस्य पातने चोत्तमो दमः Y.2.277.

-अस्त्रम् 1 weapons for striking and throwing, arms and missiles; शस्त्रास्त्रभृत्त्वं क्षत्रस्य Ms.1.79.

-2 arms or weapons generally.

-आख्यम् iron.

-आजीवः, -उपजीविन् m. a professional soldier; Kau. A.1.3.

-उद्यमः lifting up a weapon (to strike).

-उपकरणम् arms or instruments of war, military apparatus.

-कर्मन् any surgical operation.

-कारः an armourer.

-कोपः war, battle.

-ककोषः the sheath or scabbard of any weapon.

-क्षारः borax.

-ग्रहः battle, fight.

-ग्राहिन् a. taking up or wearing arms (for battle); शस्त्रग्राही ब्राह्मणो जामदग्न्यः U.5.33.

-चिकित्सा surgery.

-जीविन्, -वृत्ति m. one living by the use of arms, a professional soldier.

-देवता the deity presiding over weapons.

-धरः = शस्त्रभृत् q. v.

-निपातनम् a surgical operation.

-न्यासः laying down arms; so शस्त्र (परि) त्यागः.

-पाणि a. bearing arms, armed. (-m.) an armed warrior.

-पदम् incision; Suśr.

-पूत a. 'purified by arms', rendered pure or absolved from guilt by being killed with a weapon on the battle-field; अशस्त्रपूतं निर्व्याजम् (महामांसम्) Māl.5.12; (see Jagaddhara's explanation of the word); अहमपि तस्य मिथ्याप्रतिज्ञावैलक्ष्यसंपादितमशस्त्रपूतं मरणमुपदशामि Ve.2.

-प्रहारः a wound inflicted with a weapon.

-भृत् m.

1 a soldier, warrior; रामः शस्त्रभृतामहम् Bg.1.31; न तद् यशः शस्त्रभृतां क्षिणोति R.2.4.

-2 an armed man.

-मार्जः a weapon-cleaner, an armourer, a furbisher.

-विद्या, -शास्त्रम् the science of archery, see धनुर्वेद.

-वृत्तिः a professional soldier; पुरुषा शस्त्रवृत्तयः Ms. 12.45.

-व्यवहारः practice of weapons.

-शास्त्रम् military science.

-संहतिः f.

1 a collection of arms.

-2 an arsenal.

-संपातः a sudden fall of a number of weapons.

-हत a. killed by a weapon. ˚चतुर्दशी N. of a particular 14th day sacred to the memory of fallen warriors.

-हस्त a. armed. (

-स्तः) an armed man.